Βρισκόμαστε στο έτος 1942. Η πατρίδα μας ζει κάτω από τη μπότα των Γερμανών ναζί, των Ιταλών φασιστών και των ανδρείκελων συμμάχων τους Βουλγάρων.
Οι Βούλγαροι οργιάζουν στην Αν. Μακεδονία – Θράκη, οι Γερμανοί στη μοιρασιά της χώρας κρατάνε τις πόλεις και κάποια νησιά, ενώ οι Ιταλοί φασίστες έχουν επαρχιακές περιοχές.
Τα Γρεβενά ζουν κάτω απ' την επικράτεια των Ιταλών.
Για να μπει κανείς στο κλίμα της εποχής και στα γεγονότα που θα αναφερθούμε πρέπει να προστρέξει μια δεκαετία πίσω, δηλαδή στη δεκαετία του 1930.
Ο τόπος μας ήταν, όπως και σήμερα, φτωχός. Οι άνθρωποι αναγκάζονταν να ταξιδεύουν σε αναζήτηση των αναγκαίων σε άλλες χώρες (κυρίως Κων/πολη, Αβησσυνία, Αμερική, Αργεντινή), άλλοι ταξίδευαν και σαν εσωτερικοί μετανάστες (Θεσ/νίκη, Βόλος, Λάρισα, Καρδίτσα, Βέροια, ήταν οι πόλεις που ψάχναν για δουλειά). Η βασικότερη δουλειά που ασχολούνταν ήταν η οικοδομική δραστηριότητα. Έτσι με την εξασφάλιση των οικονομικών μέσων, που ήταν το ζητούμενο, είχαν ταυτόχρονα και ένα άλλο κέρδος. Το άνοιγμα μπροστά στα μάτια τους και ενός άλλου κόσμου διαφορετικού απ' αυτόν που άφηναν πίσω στο χωριό τους. Ήρθαν σ' επαφή με ερωτηματικά που μόνο αυτός ο νέος κόσμος μπορούσε να απαντήσει. Πολλοί απ' αυτούς ήρθαν σ' επαφή με διάφορους σοσιαλιστές που ευαγγελίζονταν αυτόν το νέο κόσμο.
Έτσι ερχόμενοι στα χωριά τους έφερναν μαζί τους και την πνοή αυτών των νέων ιδεών.
Στην περιοχή των Γρεβενών οι σοσιαλιστικές ιδέες φτάνουν στα μέσα της δεκαετίας του 1920. Εκτός από τους μαστόρους που έπαιξαν τεράστιο ρόλο στη μεταφορά αυτών των ιδεών στην περιοχή, έπαιξαν εξ ίσου σοβαρό ρόλο και οι πρόσφυγες του 1922 και κυρίως οι Πόντιοι που ζούσαν σχετικά κοντά στη Ρωσία όταν ο Λένιν εγκαθίδρυσε το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στον κόσμο.
Ο Γιάννης Αντωνιάδης (Τσιολάχς), ο Νικόλας Παπαδόπουλος (Αρμένς, παππούς μου) είναι οι άνθρωποι που τα πολύωρα βράδια του χειμώνα στις μακρόσυρτες συζητήσεις τους, που είχα την τύχη να ακούω προσποιούμενος ότι κοιμάμαι κάτω απ' το γιοργάν (ποντιακό πάπλωμα), για τα συναρπαστικά τότε για μένα γεγονότα που συμβαίνανε στη μεγάλη χώρα του Λένιν.
Στα μέσα λοιπόν του 1942 φτάνει στην περιοχή των Γρεβενών με εντολή του ΚΚΕ να οργανώσει το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο ο Θωμάς Ιωαννίδης, εξόριστος Ακροναυπλιώτης απ' την Καβάλα, στέλεχος του ΚΚΕ, με το ψευδώνυμο «Φίλος Γ». Ο «Φίλος Γ» οργώνει το νομό Γρεβενών καθώς και τμήματα της Κοζάνης και Καστοριάς. Σε όλα τα χωριά δημιουργούνται οργανώσεις του ΕΑΜ. Στα τέλη του 1942 ο «Φίλος Γ» δημιουργεί την πρώτη ανταρτοομάδα που αποτελείται από αγωνιστές όπως ο Θεόδωρος Μυλωνάς από τα Γρεβενά, ο οποίος σε κτήμα του στη περιοχή “Βαρκά” είχε καλύβα που είχε κρυμμένα όπλα που πετούσαν οι στρατιώτες από το Αλβανικό μέτωπο καθώς γύριζαν στα σπίτια τους. Επίσης την πρώτη ανταρτοομάδα πλαισίωναν οι αγωνιστές Κ. Χονδρογιάννης από τις Κυδωνιές, ο Τασιανόπουλος από τους Μαυραναίους, ο Θεοδωρόπουλος από το Δεσπότη, ο Φιλ. Κιοσκερίδης από το Ελάφι Γρεβενών, ο Κατσιανίδης Γεώργιος (Τσιώρης) από τη Γριά Γρεβενών, ο Κλέαρχος Σεβαστιάδης από τη Γριά Γρεβενών, κ.α. Η πρώτη επιχείρηση της ομάδας είναι ο αφοπλισμός της υποδιοίκησης χωροφυλακής Πολυνερίου. Δύο – τρεις χωροφύλακες προσχώρησαν στην ανταρτοομάδα ενώ οι υπόλοιποι γύρισαν στην Αθήνα και στην Πελοπόννησο απ' όπου κατάγονταν.
Το Δεκέμβρη του 1942 η ομάδα βρίσκεται στη Σιάτιστα όπου αφοπλίζει την υποδιοίκηση χωροφυλακής. Ο μοίραρχος διοικητής Βενετσιανόπουλος Βασίλειος προσχωρεί στον Εθνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ). Τέλη Γενάρη αρχές Φλεβάρη η ανταρτοομάδα φεύγει από τη Σιάτιστα και περιοδεύει στο Παλαιόκαστρο – Πυλωροί – Βέντζια – Αράπη – Καρπερό και από εκεί Ανθρακιά. Στις 7 Φλεβάρη του 1943 ένας λόχος Ιταλών με επικεφαλή Ταγματάρχη φτάνουν στο Σνίχοβο να πιάσουν τον Θεοδωρόπουλο, όπως τους είχαν πληροφορήσει οι συνεργάτες τους ότι βρίσκεται εκεί. Αφού δεν βρήκαν τον Θεοδωρόπουλο το έριξαν στο πλιάτσικο. Έφαγαν, ήπιαν και την άλλη μέρα ξεκίνησαν να φύγουν με κλεμμένα πρόβατα, γουρούνια, κότες για τα Γρεβενά.
Για κακή τους τύχη όμως ειδοποιείται η ομάδα των ανταρτών που βρισκόταν με το «Φίλο Γ» στην Ανθρακιά. Η ενέδρα στήθηκε ανάμεσα στα χωριά Σνίχοβο – Ελευθεροχώρι στη θέση «Βαθύρεμα». Ο αιφνιδιασμός των Ιταλών είναι πλήρης. Τρέπονται σε φυγή αφήνοντας στο σημείο της μάχης πέντε νεκρούς μεταξύ αυτών και ο επικεφαλής ταγματάρχης. Άλλοι οκτώ πνίγονται στα φουσκωμένα νερά του Βενέτικου.
Οι Ιταλοί στο πλαίσιο των επιδρομών τους για πλιάτσικο, πριν 5-6 μήνες από τη μάχη του Σνιχόβου, έκαναν πλιάτσικο στο χωριό μας και πήραν σιτάρι, καλαμπόκι από τους κατοίκους του Αγ. Γεωργίου με ορατό κίνδυνο να πεθάνουν από την πείνα οι ληστευόμενοι Αγιωργίτες.
Το ΕΑΜ αποφάσισε να μοιραστεί το κλεμμένο από του Ιταλούς σιτάρι σ' αυτούς από τους οποίους το πήραν, πράγμα που έγινε. Σχηματίστηκε επιτροπή για να μοιραστεί ακριβώς το κλεμμένο σιτάρι. Την επιτροπή αποτελούσαν ο Δημητράκης Δρόσος (ράφτης) που ήταν γραμματέας της ΕΠΟΝ Αγίου Γεωργίου, ο Στέργιος Κουταλής, ο Νικόλας Καλεντζής, ο Θανάσης Τζήκας και Κ. Πρίτας.
Μετά από κάνα δυο μέρες έφτασε (κατόπιν ειδοποίησης από τους συνεργάτες τους) στρατιωτικό τμήμα Ιταλών και συνέλαβε τους: Χαρίση Δρόσο πατέρα του Δημητράκη, Κώστα Πρίτα και τον κουνιάδο του Κανούτα αδελφό της Φώτως του Ρεβύθα, Βασίλη Τζήκα πατέρα του Θανάση Τζήκα, Δημήτρη Φάσσα μπατζανάκη του Κουταλή Στέργιου και Αναστασία Καλεντζή σύζυγο Νικολάου Καλεντζή. Επειδή δεν μπόρεσαν να πιάσουν την επιτροπή φρόντισαν οι αιώνιοι «Εφιάλτες» να συλληφθούν οι κοντινοί συγγενείς τους. Ο Κ. Πρίτας πλήρωσε βαρύ τίμημα γιατί εκτός από τον ίδιο πιάσαν και τον κουνιάδο του Γ. Κανούτα.
Για καλή της τύχη η Αναστασία είχε το γιό της Γιάννη φρεσκογεννημένο, μόλις δύο μηνών. Ενώ ήταν αιχμάλωτη στο κρατητήριο των Ιταλών φασιστών και μη γνωρίζοντας ότι απειλούνταν η ζωή της απ' αυτούς, ζήτησε με επιμονή να πάει σπίτι για να θηλάσει το νεογέννητο μωρό της. Ο επικεφαλής την αφήνει να πάει να το θηλάσει με εντολή να επιστρέψει αμέσως. Αφού ειδοποιήθηκε η Αναστασία για τον κίνδυνο που διέτρεχε, αν επέστρεφε στο κρατητήριο, πήρε το μωρό και εξαφανίστηκε στο δάσος μαζί με τους υπόλοιπος κατοίκους του χωριού. Αργότερα οι Ιταλοί έφυγαν για τα Γρεβενά μαζί με τους πέντε συγχωριανούς μας ως ομήρους. Στην περιοχή της Μηλιάς πιάσαν άλλους δύο, τον Καλαϊτζίδη και ένα από τον Ταξιάρχη.
Έτσι εκείνες τις μέρες που έγινε η μάχη του Σνιχόβου και για να τιμωρήσουν το λαό της περιοχής Γρεβενών που σήκωσε κεφάλι, εκτέλεσαν στην περιοχή “Ξερολάκι” (προς το Καστράκι της πόλης των Γρεβενών) τους εφτά πατριώτες για τη νίλα που έπαθαν από τον ΕΛΑΣ στο Σνίχοβο, με μοναδική τυχερή την Αναστασία Καλεντζή που γλύτωσε την εκτέλεση από τους Ιταλούς φασίστες.
Τάσος Σεβαστιάδης
Οι Βούλγαροι οργιάζουν στην Αν. Μακεδονία – Θράκη, οι Γερμανοί στη μοιρασιά της χώρας κρατάνε τις πόλεις και κάποια νησιά, ενώ οι Ιταλοί φασίστες έχουν επαρχιακές περιοχές.
Τα Γρεβενά ζουν κάτω απ' την επικράτεια των Ιταλών.
Για να μπει κανείς στο κλίμα της εποχής και στα γεγονότα που θα αναφερθούμε πρέπει να προστρέξει μια δεκαετία πίσω, δηλαδή στη δεκαετία του 1930.
Ο τόπος μας ήταν, όπως και σήμερα, φτωχός. Οι άνθρωποι αναγκάζονταν να ταξιδεύουν σε αναζήτηση των αναγκαίων σε άλλες χώρες (κυρίως Κων/πολη, Αβησσυνία, Αμερική, Αργεντινή), άλλοι ταξίδευαν και σαν εσωτερικοί μετανάστες (Θεσ/νίκη, Βόλος, Λάρισα, Καρδίτσα, Βέροια, ήταν οι πόλεις που ψάχναν για δουλειά). Η βασικότερη δουλειά που ασχολούνταν ήταν η οικοδομική δραστηριότητα. Έτσι με την εξασφάλιση των οικονομικών μέσων, που ήταν το ζητούμενο, είχαν ταυτόχρονα και ένα άλλο κέρδος. Το άνοιγμα μπροστά στα μάτια τους και ενός άλλου κόσμου διαφορετικού απ' αυτόν που άφηναν πίσω στο χωριό τους. Ήρθαν σ' επαφή με ερωτηματικά που μόνο αυτός ο νέος κόσμος μπορούσε να απαντήσει. Πολλοί απ' αυτούς ήρθαν σ' επαφή με διάφορους σοσιαλιστές που ευαγγελίζονταν αυτόν το νέο κόσμο.
Έτσι ερχόμενοι στα χωριά τους έφερναν μαζί τους και την πνοή αυτών των νέων ιδεών.
Στην περιοχή των Γρεβενών οι σοσιαλιστικές ιδέες φτάνουν στα μέσα της δεκαετίας του 1920. Εκτός από τους μαστόρους που έπαιξαν τεράστιο ρόλο στη μεταφορά αυτών των ιδεών στην περιοχή, έπαιξαν εξ ίσου σοβαρό ρόλο και οι πρόσφυγες του 1922 και κυρίως οι Πόντιοι που ζούσαν σχετικά κοντά στη Ρωσία όταν ο Λένιν εγκαθίδρυσε το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στον κόσμο.
Ο Γιάννης Αντωνιάδης (Τσιολάχς), ο Νικόλας Παπαδόπουλος (Αρμένς, παππούς μου) είναι οι άνθρωποι που τα πολύωρα βράδια του χειμώνα στις μακρόσυρτες συζητήσεις τους, που είχα την τύχη να ακούω προσποιούμενος ότι κοιμάμαι κάτω απ' το γιοργάν (ποντιακό πάπλωμα), για τα συναρπαστικά τότε για μένα γεγονότα που συμβαίνανε στη μεγάλη χώρα του Λένιν.
Στα μέσα λοιπόν του 1942 φτάνει στην περιοχή των Γρεβενών με εντολή του ΚΚΕ να οργανώσει το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο ο Θωμάς Ιωαννίδης, εξόριστος Ακροναυπλιώτης απ' την Καβάλα, στέλεχος του ΚΚΕ, με το ψευδώνυμο «Φίλος Γ». Ο «Φίλος Γ» οργώνει το νομό Γρεβενών καθώς και τμήματα της Κοζάνης και Καστοριάς. Σε όλα τα χωριά δημιουργούνται οργανώσεις του ΕΑΜ. Στα τέλη του 1942 ο «Φίλος Γ» δημιουργεί την πρώτη ανταρτοομάδα που αποτελείται από αγωνιστές όπως ο Θεόδωρος Μυλωνάς από τα Γρεβενά, ο οποίος σε κτήμα του στη περιοχή “Βαρκά” είχε καλύβα που είχε κρυμμένα όπλα που πετούσαν οι στρατιώτες από το Αλβανικό μέτωπο καθώς γύριζαν στα σπίτια τους. Επίσης την πρώτη ανταρτοομάδα πλαισίωναν οι αγωνιστές Κ. Χονδρογιάννης από τις Κυδωνιές, ο Τασιανόπουλος από τους Μαυραναίους, ο Θεοδωρόπουλος από το Δεσπότη, ο Φιλ. Κιοσκερίδης από το Ελάφι Γρεβενών, ο Κατσιανίδης Γεώργιος (Τσιώρης) από τη Γριά Γρεβενών, ο Κλέαρχος Σεβαστιάδης από τη Γριά Γρεβενών, κ.α. Η πρώτη επιχείρηση της ομάδας είναι ο αφοπλισμός της υποδιοίκησης χωροφυλακής Πολυνερίου. Δύο – τρεις χωροφύλακες προσχώρησαν στην ανταρτοομάδα ενώ οι υπόλοιποι γύρισαν στην Αθήνα και στην Πελοπόννησο απ' όπου κατάγονταν.
Το Δεκέμβρη του 1942 η ομάδα βρίσκεται στη Σιάτιστα όπου αφοπλίζει την υποδιοίκηση χωροφυλακής. Ο μοίραρχος διοικητής Βενετσιανόπουλος Βασίλειος προσχωρεί στον Εθνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ). Τέλη Γενάρη αρχές Φλεβάρη η ανταρτοομάδα φεύγει από τη Σιάτιστα και περιοδεύει στο Παλαιόκαστρο – Πυλωροί – Βέντζια – Αράπη – Καρπερό και από εκεί Ανθρακιά. Στις 7 Φλεβάρη του 1943 ένας λόχος Ιταλών με επικεφαλή Ταγματάρχη φτάνουν στο Σνίχοβο να πιάσουν τον Θεοδωρόπουλο, όπως τους είχαν πληροφορήσει οι συνεργάτες τους ότι βρίσκεται εκεί. Αφού δεν βρήκαν τον Θεοδωρόπουλο το έριξαν στο πλιάτσικο. Έφαγαν, ήπιαν και την άλλη μέρα ξεκίνησαν να φύγουν με κλεμμένα πρόβατα, γουρούνια, κότες για τα Γρεβενά.
Για κακή τους τύχη όμως ειδοποιείται η ομάδα των ανταρτών που βρισκόταν με το «Φίλο Γ» στην Ανθρακιά. Η ενέδρα στήθηκε ανάμεσα στα χωριά Σνίχοβο – Ελευθεροχώρι στη θέση «Βαθύρεμα». Ο αιφνιδιασμός των Ιταλών είναι πλήρης. Τρέπονται σε φυγή αφήνοντας στο σημείο της μάχης πέντε νεκρούς μεταξύ αυτών και ο επικεφαλής ταγματάρχης. Άλλοι οκτώ πνίγονται στα φουσκωμένα νερά του Βενέτικου.
Οι Ιταλοί στο πλαίσιο των επιδρομών τους για πλιάτσικο, πριν 5-6 μήνες από τη μάχη του Σνιχόβου, έκαναν πλιάτσικο στο χωριό μας και πήραν σιτάρι, καλαμπόκι από τους κατοίκους του Αγ. Γεωργίου με ορατό κίνδυνο να πεθάνουν από την πείνα οι ληστευόμενοι Αγιωργίτες.
Το ΕΑΜ αποφάσισε να μοιραστεί το κλεμμένο από του Ιταλούς σιτάρι σ' αυτούς από τους οποίους το πήραν, πράγμα που έγινε. Σχηματίστηκε επιτροπή για να μοιραστεί ακριβώς το κλεμμένο σιτάρι. Την επιτροπή αποτελούσαν ο Δημητράκης Δρόσος (ράφτης) που ήταν γραμματέας της ΕΠΟΝ Αγίου Γεωργίου, ο Στέργιος Κουταλής, ο Νικόλας Καλεντζής, ο Θανάσης Τζήκας και Κ. Πρίτας.
Μετά από κάνα δυο μέρες έφτασε (κατόπιν ειδοποίησης από τους συνεργάτες τους) στρατιωτικό τμήμα Ιταλών και συνέλαβε τους: Χαρίση Δρόσο πατέρα του Δημητράκη, Κώστα Πρίτα και τον κουνιάδο του Κανούτα αδελφό της Φώτως του Ρεβύθα, Βασίλη Τζήκα πατέρα του Θανάση Τζήκα, Δημήτρη Φάσσα μπατζανάκη του Κουταλή Στέργιου και Αναστασία Καλεντζή σύζυγο Νικολάου Καλεντζή. Επειδή δεν μπόρεσαν να πιάσουν την επιτροπή φρόντισαν οι αιώνιοι «Εφιάλτες» να συλληφθούν οι κοντινοί συγγενείς τους. Ο Κ. Πρίτας πλήρωσε βαρύ τίμημα γιατί εκτός από τον ίδιο πιάσαν και τον κουνιάδο του Γ. Κανούτα.
Για καλή της τύχη η Αναστασία είχε το γιό της Γιάννη φρεσκογεννημένο, μόλις δύο μηνών. Ενώ ήταν αιχμάλωτη στο κρατητήριο των Ιταλών φασιστών και μη γνωρίζοντας ότι απειλούνταν η ζωή της απ' αυτούς, ζήτησε με επιμονή να πάει σπίτι για να θηλάσει το νεογέννητο μωρό της. Ο επικεφαλής την αφήνει να πάει να το θηλάσει με εντολή να επιστρέψει αμέσως. Αφού ειδοποιήθηκε η Αναστασία για τον κίνδυνο που διέτρεχε, αν επέστρεφε στο κρατητήριο, πήρε το μωρό και εξαφανίστηκε στο δάσος μαζί με τους υπόλοιπος κατοίκους του χωριού. Αργότερα οι Ιταλοί έφυγαν για τα Γρεβενά μαζί με τους πέντε συγχωριανούς μας ως ομήρους. Στην περιοχή της Μηλιάς πιάσαν άλλους δύο, τον Καλαϊτζίδη και ένα από τον Ταξιάρχη.
Έτσι εκείνες τις μέρες που έγινε η μάχη του Σνιχόβου και για να τιμωρήσουν το λαό της περιοχής Γρεβενών που σήκωσε κεφάλι, εκτέλεσαν στην περιοχή “Ξερολάκι” (προς το Καστράκι της πόλης των Γρεβενών) τους εφτά πατριώτες για τη νίλα που έπαθαν από τον ΕΛΑΣ στο Σνίχοβο, με μοναδική τυχερή την Αναστασία Καλεντζή που γλύτωσε την εκτέλεση από τους Ιταλούς φασίστες.
Τάσος Σεβαστιάδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
αφήστε το σχόλιό σας